Етӗрне районӗнче ҫулпа пыракан машина хыпса илнӗ. Водитель, Турра шӗкӗр, шар курман.
Раҫҫейӗн Инкеклӗ ӗҫсен министерствин Чӑваш Енри управленийӗнче пӗлтернӗ тӑрӑх, инкек ӗнер ирхи 7 сехет тӗлӗнче пулса иртнӗ. Ҫалкасси ялӗ тӗлӗнче «LADA-Largus» автомобиль чӗрӗлсе илнӗ. Машина кивӗ те пулман. 2018 ҫулта кӑларнӑскер. Специалистсем шухӑшланӑ тӑрӑх, транспорт юсавсӑр пулнӑ, ҫавна май вӑл ҫунма пуҫланӑ.
Шупашкарта вара урам варринче ларакан машина кӗлленнӗ. «ВАЗ-21113» автомобиль каҫхи 11 сехет тӗлӗнче ҫунма пуҫланӑ. Вӑл Ленинла Комсомол урамӗнчи 29-мӗш ҫурт умӗнчи парковкӑра ларнӑ. Инкек сӑлтавӗ машинӑн электричество оборудованийӗ юсавсӑрри тесе шухӑшлаҫҫӗ.
Ҫулталӑк пуҫланнӑранпа пирӗн республикӑра пушар 1099 хутчен алхаснӑ. Ун вӑхӑтӗнче 44 ҫын пурнӑҫӗ татӑлнӑ. 50 миллион ытла тенкӗӗх пурлӑх пӗтнӗ.
Етӗрне районӗнчи Саруй ялӗ ҫывӑхӗнче, Сӑр хӗрринче, 10-14 ҫулсенчи 35 ача валли «Такуан» уйлӑх ӗҫлет. Тӗрӗсрех каласан, ӗҫленӗ. Ӑна утӑ уйӑхӗн 26-мӗшӗнче чарса лартнӑ. Кун пирки прокуратура пӗлетерет.
Ведомство полиципе перле тӗрӗслев ирттернӗ. Уйра икӗ палатка вырнаҫтарнӑ: пӗринче апатланнӑ, тепринче ҫывӑрнӑ. Ачасемпе пӗрле икӗ тренер пулнӑ, медицина ӗҫченӗ курӑнман. Унти ӗҫченсем гигиена енчен ятарлӑ вӗренӳ тата медицина тӗрӗслевӗ витӗр тухман.
Ачасене йӗркепе килӗшӳллӗн апатлантарман, апат-ҫимӗҫӗн ятарлӑ документсем пулман. Уйлӑх ертӳҫи тӗлӗшпе административлӑ ӗҫ пуҫарнӑ.
Ӗнер, утӑ уйӑхӗн 29-мӗшӗнче, Пӑрачкав районӗнчи «Заветы Ильича» ял хуҫалӑх производство кооперативӗнче комбайн ҫуннӑ. Пушарпа кӗрешекенсем патне инкек пирки 16 сехет те 25 минутра ҫитнӗ.
2010 ҫулта туса кӑларнӑ комбайн хирте ҫунма пуҫланӑ. Ҫулӑма асӑрхасан комбайнер ҫухалса кайман — сӳнтерме тытӑннӑ. Ҫулӑм сӑлтавне тӗпчевҫӗсем палӑртӗҫ.
Ҫулталӑк пуҫланнӑранпа кӑҫал пирӗн республикӑра автомобильсем 51 хутчен ҫуннӑ. Шупашкарта 21 пушар тухнӑ, Ҫӗмӗрлере — 5, Муркаш районӗнче — 4, Ҫӗрпӳпе Вӑрмар районӗсенче — 3-шер, Комсомольски, Патӑрьел, Шӑмӑршӑ районӗсенче — 2-шер, Элӗк, Хӗрлӗ Чутай, Сӗнтӗрвӑрри, Етӗрне, Елчӗк районӗсенче — 1-ер. Машинӑсен хуҫисем пушара пула 10,5 миллион тенкӗлӗх тӑкак тӳснӗ.
Ҫӗртме уйӑхӗн 30-мӗшӗнчен пуҫласа утӑ уйӑхӗн 8-мӗшӗччен «Хавал» пуҫару ушкӑнӗн тата ют чӗлхесен «Язык для успеха» (чӑв. «Ӑнӑҫу чӗлхи») шкулӗн уйлӑхӗ «Сурские зори» (чӑв. «Сӑр шуҫӑмӗ») кану базинче иртрӗ. Уйлӑхӑн тӗп тӗллевӗ — чӑвашлӑхшӑн ҫунакан ҫынсене пӗрле пухасси, вӗсене тӑван халӑх культурипе, кун-ҫулӗпе паллаштарасси.
Уйлӑхра чӑваш чӗлхине виҫӗ шайра вӗрентеҫҫӗ: шкул ҫулне ҫитмен ачасем, шкул ҫулне ҫитнисем тата аслӑ ӳсӗмрисем. Кашни ушкӑнӑн хӑйӗн уйрӑм программа.
Уйлӑхра чӑваш чӗлхи вӗренӗвӗсемсӗр пуҫне тавракурӑма аталантарма тӗрлӗ-тӗрлӗ лекци иртрӗ. Сӑмахран, Айрат Тухватуллин, Хусан университечӗн доценчӗ, Тутар Республикин ӑслӑлӑх академийӗн истори институчӗн аслӑ ӗҫченӗ «Хусан ханлӑхӗн кун-ҫулӗ» ятлӑ темӑпа калаҫрӗ, Алпарух Пӗлӗм (Александр Блинов) чӑваш чӗлхи вӗрентекенӗ «Кала-ха 4» вӗренӳ пособийӗпе, Мария Савельева, журналист, литература критикӗ, Дина Гавриловӑн пултарулӑхӗнчи хӗрарӑм прозипе паллаштарчӗҫ. Ют ҫӗршыв хӑни Жан-Марк Леклер (ЙоМо) юрӑҫӑ, эсперантист, окситан чӗлхин хастарҫи окситан чӗлхи ҫинчен, Никита Кузнецов, хинди институчӗн дипломанчӗ акӑлчан тата китай чӗлхисен вӗрентекенӗ, тӗлӗнмелле хинди тата адыгея чӗлхисем, вӗсен лару-тӑрӑвӗ ҫинчен тӗплӗн те кӑсӑклӑ каласа пачӗҫ.
Раҫҫей Федерацийӗн тата Чӑваш Республикин культурӑн тава тивӗҫлӗ ӗҫченӗ, Ҫеҫпӗл Мишши тата Куҫма Турхан ячӗллӗ премисен лауреачӗ Аристарх Дмитриев ӗнер, утӑ уйӑхӗн 22-мӗшӗнче, пурнӑҫран уйрӑлнӑ. Вӑл — сӑвӑҫ, прозаик, тӑлмач.
Аристарх Дмитриев Етӗрне районӗнчи Улӑх Шӑмат ялӗнче 1940 ҫулхи кӑрлачӑн 3-мӗшӗнче ҫар ҫыннин ҫемйинче ҫуралнӑ. Унӑн ачалӑхӗ Ҫӗрпӳ районӗнчи Янтуш ялӗнче иртнӗ. Мускаври М. Горький ячӗллӗ Литература институтӗнче вӗреннӗ. Хӗсмет хыҫҫӑн пичет ӗҫне кӳлӗннӗ. «Ҫамрӑк коммунист», «Советская Чувашия» хаҫатсенче, «Ялав» журналта, Чӑваш кӗнеке издательствинче ӗҫленӗ.
А. Дмитриевӑн пӗрремӗш сӑвви «Ҫамрӑк коммунист» хаҫатра 1956 ҫулта пичетленнӗ, «Савнисем» поэми 1959 ҫулта «Ялав» журналта кун ҫути курнӑ. Сӑвӑ ярӑмӗсем хаҫат-журналта, «Ҫеҫпӗл ҫеҫкисем» кӗнекесенче тухнӑ.
Поэт Ҫеҫпӗл Мишшин, Ухсай Яккӑвӗн, Юрий Сементерӗн, Николай Исмуковӑн, Валери Туркайӑн сӑвви-поэмине, чӑваш халӑхӗн «Улӑп» эпосне вырӑсла куҫарнӑ.
Кӑҫал ҫӗлен сӑхнӑ 11 ҫын тухтӑрсенчен пулӑшу ыйтнӑ. Тӳрех палӑртмалла: Чӑваш Енре ҫынна ҫӗлен тапӑннӑ тӗслӗх нумайланнӑ. Ара, шӑпах ҫырла пиҫнӗ вӑхӑт – ҫынсем ӑна пуҫтарма вӑрмана, уй-хире, ҫырма-ҫатрана каяҫҫӗ. Шел те, наркӑмашлӑскер сӑхни яланах лайӑхпа вӗҫленмест.
Юлашки икӗ эрнере темиҫе ҫын пульницӑна тухтӑрсем патне пынӑ. Тӗслӗхрен, Сӗнтӗрвӑрри районӗнчи пӗр ҫын мунча валли милӗк хуҫма вӑрмана кайнӑ. Пӗр хурӑн патӗнче ӑна хура ҫӗлен тапӑннӑ. Пӗр хӗрарӑм ҫул хӗрринче ҫӗлен курнӑ. Шупашкарта «Акконд» лавккана хурӑн пуҫлӑ ҫӗлен килни пирки те хыпарланӑччӗ.
Ытларах чухне ҫӗлен сӑхнӑ хыҫҫӑн пульницӑна Сӗнтӗрвӑрри, Етӗрне, Улатӑр, Пӑрачкав районӗсенчи ҫынсем пыраҫҫӗ. Ҫак чӗрчун нӳрӗке юратать: вӗсем шыв хӗрринче нумай.
Чулхула облаҫӗнчи Воротынец районӗнче «Питрав пуххи» (вырӑсла Петровские гуляния) иртрӗ. Утӑ уйӑхӗн 13-мӗшӗнче пулчӗ вӑл. Регионсен хушшинчи чӑваш культурин уявне Чӑваш Республикинчи хӑнасем килсе ҫитрӗҫ.
Лысая гора ялта чӑвашсем пурӑнаҫҫӗ. Вырӑссемпе пӗрле. Воротонец районӗнчи тепӗр виҫӗ ялта та пур чӑвашсем.
Сӑрпа Атӑл пӗрлешнӗ вырӑнти ял чӑвашӗсем хӑйсен йӑлине, авалхи культурине упраҫҫӗ. Чӑваш Республикинчен фольклор ансамблӗсем ҫитрӗҫ. Ҫӗмӗрлепе Етӗрне районӗсенчен пулчӗҫ вӗсем. Шупашкартан хӑнасем килчӗҫ. Юрӑҫсем, сӑвӑҫсем, ҫыравҫӑсем. Ара Мишши, Раиса Сарпи, Альбина Юрату, Василий Захаров, Лидия Филиппова ҫитнӗ. Шупашкарти Роза Степанова чӑваш юрӑҫи юрларӗ.
Фестивальте тӗрлӗ курав ӗҫлерӗ.
Чӑваш Енре тӗтрене тата водитель тимсӗрлӗхне пула авари пулнӑ. Кун пирки ЧР ШӖМӗн пресс-служби пӗлтерет.
Утӑ уйӑхӗн 14-мӗшӗнче ҫур ҫӗр иртни 2 сехет те 25 минутра Етӗрне районӗнче икӗ арҫынна машина ҫапса кайнӑ. Вӗсем Мускавран Тутарстана кайма тухнӑ-мӗн. Ҫул ҫинче хайхискерсем чарӑннӑ, ҫул урлӑ вырнаҫна кафене кайма тухнӑ.
Ҫав вӑхӑтра Мускав еннелле каякан «Лада» вӗсем ҫине пырса кӗнӗ. Шӑпах ҫав кун таврана тӗтре карса илнӗ.
Тутарстан арҫыннисене, 31 тата 48 ҫултискерсене, пульницӑна илсе ҫитернӗ. Вӗсене ҫапса кайнӑ ҫын та Тутарстанран. Палӑртмалла: пӗлтӗр ӑна административлӑ майпа 7 хутчен явап тыттарнӑ.
Кӑҫалхи утӑ уйӑхӗн 12-мӗшӗ тӗлне Чӑваш Енри пилӗк районта газ парӑмӗ пӗлтӗрхи ҫав вӑхӑтринчен ӳссе кайнӑ. Ҫак списокра — Элӗк, Красноармейски, Хӗрлӗ Чутай, Шупашкар тата Етӗрне районӗсем. Парӑмлисен йышӗнчен Вӑрнар, Сӗнтӗрвӑрри тата Вӑрмар районӗсем те тухса пӗтӗймен-мӗн.
Газ парӑмне утӑ уйӑхӗн 13-мӗшӗнче республика Элтеперӗ Михаил Игнатьев республикӑн ӗҫ тӑвакан органӗсенче ӗҫлекенсемпе тата районсемпе хуласен администрацийӗсен пуҫлӑхӗсемпе ирттернӗ канашлура сӳтсе явнӑ. Лару-тӑрӑва тишкерсе Чӑваш Енӗн строительство, архитектура тата ҫурт-йӗрпе коммуналлӑ хуҫалӑх министрӗ Алексей Грищенко тухса калаҫнӑ.
Михаил Игнатьев Элтепер яваплисен яваплӑха татах ӳстермеллине хытах асӑрхаттарса каланӑ.
Паян Чӑваш Ен Элтеперӗ Михаил Игнатьев тата Тутарстан Президенчӗ Рустам Минниханов Николай Шелепи палӑкӗ патне чечек хунӑ.
Утӑ уйӑхӗн 6-мӗшӗнче Тутарсранри Аксу поселокӗнче чӑвашсен «Уявӗ» иртессине эпир маларах пӗлтернӗччӗ. Унта Чӑваш Енӗн тӗрлӗ районӗнчи (Шӑмӑршӑ, Шупашкар, Патӑрьел, Етӗрне районӗсенчен, Шупашкар хулинчен), Пушкӑртстанри, Самар облаҫӗнчи тата Тутарстанри пултарулӑх ушкӑнӗсем пырсӑ ҫитнӗ.
Уява кайнӑ Чӑваш Ен Элтеперӗпе Тутарстан Президенчӗ чӑваш халӑх поэчӗ Шелепи бюсчӗ патне чечек хунӑ.
Тутарстанри вӑрман хуҫалӑхӗн пӗрремӗш министрӗн Владимир Гуляевӑн бюстне уҫма хутшӑннӑ.
Икӗ регион ертӳҫи ун хыҫҫӑн Тутарстанра пӗтӗм Раҫҫей шайӗнче иртнӗ пӗтӗм чӑвашсен «Уявне» хутшӑннӑ.
+28.3 °C